Een gezonde veestapel begint bij een goede metabole gezondheid
Elke veehouder vraagt zich weleens af hoe het is gesteld met de gezondheid van zijn veestapel. Een simpele vraag, maar het antwoord blijkt in de praktijk vaak allesbehalve evident. Om hier meer grip op te krijgen, ontwikkelde DGZ de Metabole Bedrijfsscan: een praktische tool die rundveehouders en dierenartsen op een efficiënte manier inzicht geeft in de metabole gezondheid van de afzonderlijke productiegroepen én daaruit voortvloeiend het volledige bedrijf. In dit nieuwsitem laten we Koen De Bleecker, regiodierenarts bij DGZ, aan het woord over het ontstaan en de werking van de scan voor melk- en vleesvee.
Het ontstaan van de Metabole Bedrijfsscan
De Metabole Bedrijfsscan was een direct antwoord op een duidelijke behoefte vanuit het veld. “Er kwamen heel wat vragen om via bloedonderzoek van gepoolde monsters inzicht te krijgen in de metabole gezondheid van een groep dieren,” vertelt Koen. Op basis van wetenschappelijke literatuur en praktijkervaring werd de scan in eerste instantie ontwikkeld voor melkvee, maar recent werd deze uitgebreid. “Na het grote succes in de melkveesector en de toenemende vraag uit de vleesveehouderij, werd de scan ook specifiek aangepast en gelanceerd voor vleesvee,” zegt Koen.
Inzicht in metabole onevenwichten
“Op bedrijven waar nog geen duidelijke problemen zijn vastgesteld, is de scan enorm waardevol als monitoringstool. Zo weet je waar eventueel metabole risico’s te verwachten zijn en kan er tijdig worden bijgestuurd, nog vóór er zich echte problemen voordoen,” legt Koen uit. Ook bij bedrijven waar wel problemen aanwezig zijn, biedt de scan een duidelijke meerwaarde. “De scan maak het mogelijk om de onderliggende oorzaak van een verhoogd voorkomen van metabole aandoeningen beter in kaart te brengen. Zo kan er gerichter worden ingegrepen,” aldus Koen.
Het verloop van de monstername
Voor het uitvoeren van de Metabole Bedrijfsscan neemt de veehouder contact op met zijn of haar dierenarts. “De dierenarts komt langs om per productiegroep vijf bloedmonsters te nemen. De gekozen dieren moeten gezond zijn en representatief voor de productiegroep,” vertelt Koen. De timing van de monstername is ook belangrijk: idealiter gebeurt dit kort na de middag, wanneer het metabolisme van de dieren het meest stabiel is. Om betrouwbare resultaten te verkrijgen, is het belangrijk om hemolyse van de bloedstalen zoveel mogelijk te vermijden. Een stressarme bloedname, correcte bewaring van de bloedstalen en een snelle aanlevering aan het labo zijn daarbij cruciaal. De vijf monsters per productiegroep worden in het labo samengevoegd tot één gepoold staal waarop de analyses worden uitgevoerd. Dit betekent dat één gezamenlijke analyse per groep volstaat om een betrouwbaar beeld te krijgen van de hele groep, wat de analysekosten aanzienlijk beperkt.
Heldere rapportering voor doelgericht advies
Binnen een week na de monstername ontvangt de dierenarts een rapport met de analyseresultaten die hij onmiddellijk met de veehouder kan bespreken. Deze geven niet alleen inzicht in de metabole toestand van de afzonderlijke productiegroepen, maar daaruit voorvloeiend ook van het hele bedrijf. Daarbovenop ontvangt de dierenarts een webdiagram waarin visueel wordt weergegeven welke metabole parameters uit balans zijn. “Zo zie je in één oogopslag waar de risico’s zitten,” zegt Koen. “Op basis hiervan kan de dierenarts gerichter advies geven rond rantsoen, management en/of huisvesting. Indien nodig kan een regiodierenarts van DGZ ter plaatse bijkomende ondersteuning bieden bij de interpretatie van de resultaten.”
Veelvoorkomende trends in metabole gezondheid
De Metabole Bedrijfsscan maakt ook structurele trends zichtbaar die op veel bedrijven terugkomen. “Een terugkerend aandachtspunt is de te lage droge stof opname (DSO) aan het einde van de droogstand,” merkt Koen op. “Dat verhoogt het risico op een te diepe negatieve energiebalans na het afkalven, wat tal van gezondheidsproblemen met zich mee kan brengen.”
Daarnaast komen ook onvoldoende wateropname en een gebrekkige voorziening van antioxidanten tijdens de droogstand nog regelmatig voor. “Deze factoren kunnen een aanzienlijke impact hebben op een vlotte transitie, de opstart na afkalven, de weerstand van de koe en haar vruchtbaarheid. Dankzij de scan kunnen dergelijke problemen vroegtijdig worden opgespoord en preventief worden aangepakt,” zegt Koen.
Periodieke opvolging loont
Veel veehouders kiezen ervoor om de scan op regelmatige basis te laten uitvoeren. “Voor veestapels vanaf 80 à 90 dieren is het zeker zinvol om jaarlijks of zelfs halfjaarlijks te scannen,” adviseert Koen. “Zo hou je een vinger aan de pols en kun je preventief werken.” In 2024 werden er in totaal zo’n 1.364 scans uitgevoerd op melkveebedrijven in België.
DGZ blijft de scan verder verfijnen. “We onderzoeken momenteel of aanvullende parameters kunnen zorgen voor nog scherpere inzichten. Op die manier willen we veehouders nog beter ondersteunen in hun streven naar een gezonde en goed presterende veestapel.”
Meer weten?
Wil je weten of de Metabole Bedrijfsscan ook iets voor jouw bedrijf kan betekenen? Neem dan eenvoudig contact op met onze helpdesk via helpdesk@dgz.be of 078 05 05 23.