Runderen op stal: tijd voor controle op uitwendige parasieten zoals schurft
Nu de dieren terug op stal gaan, is het de ideale gelegenheid om stil te staan bij de eventuele aanwezigheid van parasieten. Tijdens het weideseizoen komen runderen immers in contact met zowel inwendige als uitwendige parasieten die elk jaar anders kunnen zijn. Daarom herhaal je die check best jaarlijks. Niet enkel wormen en leverbot verdienen aandacht, ook een van de meest voorkomende uitwendige parasieten: de schurftmijt. Een gerichte inspectie op het moment van opstallen helpt om welzijn én prestaties op je bedrijf op peil te houden. In dit nieuwsitem belichten we de aanpak van een van de meest voorkomende uitwendige parasieten: de schurftmijt.
Uitwendige parasieten zoals horzels, luizen, bijtende vliegen en knutten kunnen aanzienlijke overlast veroorzaken bij dieren. Onder deze parasieten komt de schurftmijt het meest voor in België. De intensiteit van de meeste parasitaire besmettingen (met uitzondering van schurft) kan van jaar tot jaar sterk variëren, mede door de wisselende weersomstandigheden die elke zomer met zich meebrengt. Daarom is het ten zeerste aangewezen om jouw dieren hier jaarlijks op te evalueren. Door direct bij aankomst in de stal te controleren, kun je vroeg ingrijpen. Doe dit in overleg met je dierenarts, de aanpak van schurft is immer zeer bedrijfs- en dierspecifiek.
Verschillende soorten schurftmijt
Een van de veroorzakers van huidproblemen bij runderen die deze tijd van het jaar heel vaak voorkomt bij runderen is de schurftmijt. Er zijn verschillende soorten, elk met een eigen ziektebeeld.
- Bij vleesvee: Psoroptes ovis, dit is de meest voorkomende soort (op 75% van de Vlaamse bedrijven), veroorzaakt ‘natte schurft’.
- Bij melkvee: Chorioptes bovis, wordt vaak vastgesteld, veroorzaakt ‘poot of staartschurft’ (die laatste komt bij runderen het vaakst voor) meestal met een vrij goedaardig verloop.
Psoroptes-schurft is vooral (matig tot zwaar) problematisch bij het Belgisch witblauw ras. De “natte schurft”-symptomen die deze mijt veroorzaakt zijn: allergische huidontsteking met vochtige korsten, kaalheid en een grove huid vooral ter hoogte van schoft, rug en staartbasis. Door de sterke jeuk gaan de dieren schuren wat voor bijkomende letsels en infecties kan zorgen. Bij jonge opgroeiende dieren veroorzaakt Psoroptes-schurft dagelijks 30 gram groeiverlies per procent aangetast huidoppervlak.
Schurft herkennen
Typische signalen van dieren die besmet zijn met de schurftmijt: dieren schuren zich vaak, ze likken zichzelf of elkaar, ze hebben zichtbare letsels of er blijven plukken vacht en haren achter op de stalinrichting of de weide-omheining. Raadpleeg zo snel mogelijk je bedrijfsdierenarts voor een grondig onderzoek als je deze tekenen opmerkt.
Foto: Door een huidafkrabsel te nemen kan de bedrijfsdierenarts achterhalen om welk soort schurftmijt het gaat en zo de gepaste behandeling voorstellen. Bij DGZ Labo kan je terecht voor parasitologisch onderzoek naar schurft op huidafkrabsels.
Aanpak van schurft
Houd in jouw behandelprotocol rekening met de stijgende resistentie bij de Psoroptes-ovis schurftmijten tegen de beschikbare producten. Weet dat onzorgvuldig behandelen of niet behandelen tot alle mijten dood zijn, resistentie kan veroorzaken of erger maken. Er bestaat geen standaard aanpak, want de situatie is verschillend op elk bedrijf. Overleg daarom met je bedrijfsdierenarts welke strategie het meest aangewezen is op jouw bedrijf.
Algemene tips
Er zijn een aantal algemene tips waarmee je grip kunt houden op deze schadelijke parasiet.
- Weet welke parasiet je bestrijdt. Elke schurftmijt vereist een specifieke behandeling. Soms gaat het om een menginfectie met bijvoorbeeld zowel de Psoroptes-mijt als de Chorioptes-mijt. Weet dat ook luizen jeuk kunnen veroorzaken. Door een huidafkrabsel te nemen kan de bedrijfsdierenarts de oorzaak/het soort schurftmijt bepalen.
- Scheer de dieren – minstens de rug – en verwijder de meeste korsten (bv. met een harde borstel) vooraleer te behandelen. Dit zorgt ervoor dat het schurftmiddel beter kan inwerken.
- Volg strikt de instructies van de fabrikant van het schurftmiddel en blijf behandelen tot je zekerheid hebt dat de schurft verdwenen is bij alle behandelde dieren. Bij een eenmalige behandeling worden de eitjes namelijk niet afgedood. Om het effect van de behandeling te controleren, laat je het beste afkrabsels analyseren.
- Overleg met je dierenarts welke dieren baat hebben bij een behandeling en behandel die tot de resultaten van de afkrabsels negatief zijn. Op vele bedrijven zal de beste aanpak neerkomen op bijvoorbeeld enkel de dieren met letsels apart zetten en deze behandelen.
- Weeg of meet het dier: alleen zo kan je de correcte dosis van het schurftmiddel bepalen, voorkom je over- of onderdosering én vermijd je het risico dat de mijten resistent worden tegen het schurftmiddel.
- Neem aanvullende managementmaatregelen:
- Hou de omgeving en de dieren zo proper mogelijk: schurftmijten gedijen in vuile stallen, pas na 14 dagen verliezen ze hun besmettelijkheid. Scheer de dieren: dat maakt het veel moeilijker voor de mijt om de koe ziek te maken.
- Pas een correct aankoopbeleid toe. Controleer aangekochte dieren onmiddellijk na aankomst op mijten. Behandel positieve dieren en laat ze pas uit quarantaine als de tweede IBR-controle een gunstig resultaat oplevert (28 tot 50 dagen na aankoop).
- Zorg voor een uitgebalanceerd dieet met extra aandacht voor de sporenelementen. Zo zijn de dieren in de beste conditie en hebben ze meer weerstand tegen een schurftbesmetting.
- Hou rekening met bedrijfsspecifieke mijtenstammen. Eenzelfde product kan op verschillende bedrijven een verschillende werking hebben, omdat de mijten er een verschillend ziektebeeld veroorzaken en/of gevoeligheid voor de producten hebben.
- Herbesmetting. Aangezien Psoroptes ovis-mijten vrij lang in de omgeving kunnen overleven, is het aangewezen om altijd rekening te houden met herinfectie vanuit de omgeving en door direct contact met andere dieren. Optimaliseer daarom de stalhygiëne.
Waarom nu?
Het moment van opstallen is strategisch ideaal voor een evaluatie op parasieten: de dieren komen van de weide waar ze in contact kwamen met allerlei parasieten. Door deze controle jaarlijks te integreren in je routine kun je:
- de gezondheid, het welzijn en de productiviteit van jouw rundveestapel aanzienlijk verbeteren;
- productieverliezen vermijden;
- onverwachte kosten en complicaties beperken.
Conclusie
Zorg ervoor dat je de jaarlijkse controle op inwendige en uitwendige parasieten niet vergeet. Het verdient een vaste plaats in jouw bedrijfsmanagement-plan. Bespreek met je dierenarts hoe je dit jaar op jouw bedrijf deze controle het best uitvoert en bereik samen met je dieren optimale resultaten.
Lees ook:
Weideseizoen voorbij: tijd om verborgen parasieten op te sporen!
Vragen?
Heb je hulp nodig of vragen over parasitaire besmettingen en behandelingen? Dan kun je terecht bij jouw bedrijfsdierenarts of bij DGZ op tel. 078 05 05 23 of e-mail helpdesk@dgz.be.
Bronnen:
- Evaluatie van twee intensieve behandelingsschema’s tegen Psoroptes ovis-schurft bij Belgisch witblauwe runderen op negen Vlaamse rundveebedrijven – C. Sarre et al., Vlaams Diergeneeskundig Tijdschrift, 2015, 84, 311-317.
- Schurftmijt, de onzichtbare vijand – I. Kolkman, Landbouw&Techniek 7, 16 april 2010.
- Resistance against macrocyclic lactones in Psoroptes ovis in cattle - Wouter van Mol et al., Parasites & Vectors 2020 13:127.