Veepeiler onderzoek wijst uit: versleten autobanden voor meer dan 70% verantwoordelijk voor ‘het scherp’
Traumatische reticuloperitonitis, in het kort TRP of ook wel ‘het scherp’ genoemd blijft in de autopsiezaal genoteerd worden als de op één na belangrijkste doodsoorzaak bij volwassen runderen. Deze aandoening waarbij een scherp voorwerp dat in de netmaag terechtkomt en vandaaruit het diafragma, de lever of het hart kan aanprikken, is algemeen gekend. Echter over de precieze oorsprong van het scherpe voorwerp is er meer onduidelijkheid. Veepeiler rund ging in de autopsiezaal van DGZ op zoek naar de oorzaak van TRP bij runderen.
TRP treft voornamelijk volwassen dieren. De symptomen kunnen gaan van eerder vaag (gewichtsverlies, verminderde productie,…) tot een opgetrokken buik en kreunen als gevolg van de pijn. Wanneer de longen aangetast zijn, kunnen de dieren ook ademhalingssymptomen vertonen. Omdat behandeling meestal te laat komt, treedt vaak sterfte op.
Bij de 360 runderen ouder dan 2 jaar die in 2021 werden onderzocht in de autopsiezaal van DGZ werd TRP als tweede belangrijkste doodsoorzaak geconstateerd.
Figuur 1: Doodsoorzaken bij runderen ouder dan 2 jaar in de autopsiezaal van DGZ (jaarverslag 2021) (n=360)
In de periode van 1 november 2021 tem 30 november 2022 inventariseerde Veepeiler bij 22 runderen met TRP als doodsoorzaak de precieze oorsprong van het scherpe voorwerp. In 71,4% van de gevallen was het scherp voorwerp een metaaldraad afkomstig van een versleten autoband. Autobanden worden nog vaak gebruikt om silo’s af te dekken maar wanneer deze verslijten, kunnen kleine stukken metaaldraad (zie foto 2) loskomen en in het voeder terecht komen. De overige gevallen konden toegeschreven worden aan een scherp voorwerp zoals een nagel of kram. In geen van de gevallen werd zwerfvuil (bv. vermalen frisdrankblikjes) teruggevonden.
Foto 1: Versleten autoband als afdekking voor silo.
Foto 2: Metaaldraad van versleten autoband teruggevonden bij autopsie op runderen gestorven aan TRP.
Foto 3: Metaaldraad teruggevonden in het hart van een koe tijdens de autopsie.
Gezien de ernst van de aandoening en de moeilijkheid om de koe tijdig te kunnen behandelen, is het uiterst belangrijk om preventief te werk te gaan.
- Verwijder versleten autobanden en overweeg alternatieven zoals zandzakken om de silo’s af te dekken.
- Controleer de omheining van de weide op loszittende metalen delen.
- Plaats een magneet op de voedermengwagen.
Daarnaast kan je trachten om de koeien beter te wapenen tegen ‘het scherp’ door alle dieren ouder dan 1 jaar een magneet op te schieten.
Door ervoor te zorgen dat er geen scherpe voorwerpen terecht kunnen komen in het voeder of op de weide, vermijd je dat bv. de ijzers van versleten autobanden je dieren doden.