Dierengezondheidszorg Vlaanderen

22 juli 2019

Hitte is nefast voor zowel het welzijn als de productieresultaten van dieren. We geven dan ook graag enkele tips om de dieren meer comfort te bezorgen tijdens hete dagen.

Dierengezondheidstips bij warm weer voor:
- grote en kleine herkauwers
- pluimvee
- varkens

Hoe hittestress bij herkauwers voorkomen?

• Voorzie schaduw op de weide.
  • Plaats eenvoudige, schaduwrijke schuilhokken.
  • Hang schaduwdoeken op. Onderzoek van het ILVO toonde de positieve effecten van deze doeken aan.

Runderen onder schaduwdoeken (foto ILVO)

• Plant snelgroeiende boomsoorten aan. Volgens de klimaatvoorspellingen zullen we steeds vaker te maken hebben met warme, droge zomers. Het aanplanten van bomen loont daarom op lange termijn. Het is een relatief goedkope maar zeer efficiënte manier om schaduw te voorzien.
• Bij warme temperaturen is het klimaat van de stal vaak aangenamer dan op de weide. Zet daarom de dieren op stal tijdens de warmste momenten van de dag. Blijft het de hele dag warm, laat de dieren dan enkel ’s nachts op de weide.
• Zorg voor verkoeling in de stal.
  • Optimaliseer de natuurlijke en/of mechanische ventilatie (via ventilatoren) in de stal.
  • Enkel voor rundvee: Stijgt de temperatuur boven de 26 °C, maak de koeien dan nat maar hou voor een goede hygiëne de uiers droog.
• Als de temperaturen boven de 25°C uitstijgen, drinken koeien per dag 30 tot 40% meer dan gewoonlijk. Hou daar rekening mee, wetende dat een volwassen rund reeds in normale omstandigheden en afhankelijk van haar productieniveau 80 tot 150 liter water per dag drinkt. Zorg daarom voor voldoende drinkwaterpunten met proper water, zowel in de stal als op de weide. Ook kleine herkauwers drinken meer als het warmer is dan 25 °C. Zorg daarom ook voor hen voor voldoende drinkwaterpunten met proper water, zowel in de stal als op de weide. De ideale temperatuur van het drinkwater is ongeveer 18 °C.
• Voeder kleinere porties verdeeld over meerdere keren (om broei tegen te gaan) en voeder net vóór koele periodes (bijvoorbeeld ’s avonds).
• Besteed extra aandacht aan de hoogdrachtige dieren.

Wat kunt u doen om hittestress bij uw pluimvee te beperken?

• Optimaliseer het stalklimaat:
  • Het vernevelsysteem kan in de stal voor verkoeling zorgen. Zorg dat er fijn verneveld wordt, zonder druppelvorming, zo niet ontstaat er nat strooisel. Vernevel elk uur gedurende twee minuten. Meet regelmatig de relatieve vochtigheid van de stal. Volg als regel: relatieve vochtigheid + staltemperatuur = 90. Dreigt er een onweer en wordt de buitenlucht vochtiger, schakel de verneveling dan pas uit als dit weer meer dan een dag aanhoudt.
  • Hou de stalpoorten dicht. Door een poort of deur in de stal open te zetten, valt de onderdruk in de stal weg en wordt de ventilatie volledig verstoord. Ook spleten aan deuren of in de stalmuren kunnen een goede luchtstroom in de stal verhinderen.
  • Ventilatoren in de stal zorgen voor een goede luchtcirculatie en een koelend effect bij de dieren.
  • Met rookproeven kan u de luchtstroom in de stal bekijken en eventueel bijsturen.
  • Focus niet enkel op meettoestellen maar observeer ook hoe de dieren zich gedragen. Ervaart het pluimvee de omgeving als te warm, dan zal het hijgen, een trillende beweging ter hoogte van de keel vertonen en de vleugels van het lichaam houden.
• Verminder de bezettingsdichtheid.
• Controleer regelmatig of de dieren voldoende toegang hebben tot zuiver en fris drinkwater. Aan het drinkwater kunnen supplementen zoals vitaminen en mineralen toegevoegd worden.
• Let op de voersamenstelling:
  • Compenseer de gedaalde voeropname door vetrijker voer aan te bieden. Bij de vertering van vetstoffen wordt minder lichaamswarmte geproduceerd dan bij de vertering van eiwitten of koolhydraten.
  • Bij hittestress raken lichaamscellen beschadigd en worden in het lichaam vrije radicalen geproduceerd. Deze schadelijke stoffen kunnen geneutraliseerd worden door anti-oxidanten toe te voegen aan het voer. Ook andere supplementen zoals vitamines, pro- en prebiotica en aminozuren kunnen een positief effect hebben.

Bron: Naga Raja Kumari K en Narendra Nath D, Ameliorative measures to counter heat stress in poultry, World’s Poultry Science Journal, Vol 74, maart 2018.

Hoe voorkomt u hittestress bij varkens?

Bij alle varkens:

• Zorg dat de dieren voldoende fris (ideale temperatuur is 15 tot 18 °C) en kwaliteitsvol drinkwater ter beschikking hebben.
• Zorg voor verkoeling door bijvoorbeeld de betonnen vloer nat te sproeien of gebruik een vernevelsysteem.
• Voeder de dieren indien mogelijk op de koelere momenten van de dag.
• Verminder de bezettingsdichtheid.
• Dek ramen af maar houd hierbij rekening met de normen voor lichtintensiteit (minimum 40 lux).
• Vermijd een te hoog ammoniakgehalte in de stal bij opgedreven ventilatie (putventilatie).

Bij vleesvarkens:

• Zorg dat zware vleesvarkens tijdig (of vervroegd) naar het slachthuis afgevoerd worden.
• Vermijd transport, laden of lossen van de dieren tijdens de warmste uren van de dag.
• Geef de dieren energierijker voeder om groeistilstand door verminderde eetlust tegen te gaan.

Bij zeugen:

• Zorg dat de zeugen niet te vet staan in de zomer.
• Vermijd onnodige verplaatsingen van hoogdrachtige zeugen.
• Als de temperatuur in de kraamstal te hoog wordt, schakel dan de vloerverwarming en/of warmtelampen sneller uit.

Bij beren:

• Controleer regelmatig het sperma bij beren waarvan het verzameld wordt. Beren die last hebben van hittestress hebben immers een verminderde spermaproductie met bovendien sperma van verminderde kwaliteit. Dit effect kan tot zes weken na een moment van hittestress te zien zijn.